ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΒΟΥΝΟ αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα σε παγκόσμιο επίπεδο μυθιστορήματα της γερμανόφωνης λογοτεχνίας. Πρόκειται ίσως για το σημαντικότερο μυθιστόρημα, το «magnum opus» όπως θα το χαρακτήριζαν πολλοί, του Γερμανού συγγραφέα και βραβευμένου με το Νόμπελ Λογοτεχνίας THOMAS MANN.
Η συγγραφή αυτού του τεράστιου σε λογοτεχνική αξία, αλλά και σε όγκο, μιας και φτάνει σχεδόν τις 1000 σελίδες, μυθιστόρημα ξεκίνησε το 1912 με αφορμή την επίσκεψη του THOMAS MANN στο σανατόριο Ντάβος της Ελβετίας, όπου νοσηλεύονταν η σύζυγος του, με σκοπό αρχικά να δημοσιεύσει τις προσωπικές του εντυπώσεις από την βραχεία επίσκεψη του στο σανατόριο. Η έναρξη ωστόσο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου εμπόδισε τη συγγραφή του βιβλίου, η οποία και διακόπηκε.
Μετά τη λήξη του πολέμου και με τις επακόλουθες συνέπειες αυτού, ο THOMAS MANN επιχείρησε να συνεχίσει τη συγγραφή του παρόντος μυθιστορήματός, με το ενδιαφέρον του ωστόσο να μετατοπίζεται και σε άλλους θεματικούς άξονες όπως η παρατήρηση της αστικής, ευρωπαϊκής τάξης, καθώς και η στάση και η ανθρώπινη αντιμετώπιση ζητημάτων όπως η ασθένεια, η υγεία, η ζωή, ο θάνατος, αλλά και ο έρωτας.
Στα ελληνικά ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΒΟΥΝΟ κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1956 από τις εκδόσεις Δίφρος, σε μετάφραση του Άρη Δικταίου, ενώ η επόμενη έκδοση του χρονολογείται το 1989 από τις εκδόσεις Ζαχαρόπουλος σε δύο τόμους, σε μετάφραση του ίδιου. Το 1995 για λογαριασμό των εκδόσεων ΕΞΑΝΤΑΣ το έργο ξαναμεταφράζεται από τον Θοδωρή Παρασκευόπουλο, ενώ επανεκδίδεται η μετάφραση του ίδιου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το 2017.
Πριν λίγο καιρό, οι εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφόρησα μία πραγματικά πανέμορφη, σκληρόδετη, επετειακή έκδοση για τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την 1η κυκλοφορία του Μαγικού Βουνού. Η έκδοση αυτή περιλαμβάνει χαρακτικό του κυρίου Μιχάλη Αρφαρά. Εύχομαι μελλοντικά τις επόμενες δεκαετίες, το Μαγικό Βουνό να συνεχίσει να διαβάζεται και να τραβήξει το ενδιαφέρον νέων μεταφραστών, διότι τα κλασικά έργα είναι φρόνιμο να μεταφράζονται εκ νέου, για να εναρμονίζονται με την εκάστοτε εποχή!
Η επετειακή έκδοση του βιβλίου στάθηκε η αφορμή για το πιάσω ξανά στα χέρια μου! Η αλήθεια είναι πως το πρωτοδιάβασα το 2017, μόλις είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Τότε ήμουν φοιτητής και βρισκόμουν σε καλοκαιρινές διακοπές. Συγκεκριμένα περνούσα τις ατελείωτες αυγουστιάτικες ημέρες στο χωριό, με μοναδική παρέα τη γιαγιά μου. Έτσι, το Μαγικό Βουνό μου κράτησε συντροφιά. Το πήγαινα και το έφερνα από τη θάλασσα για όλο σχεδόν το μήνα, παλεύοντας με τις σελίδες του και τα νοήματα του. Ντρέπομαι που θα το πω, αλλά τότε με δυσκόλεψε ιδιαίτερα και μου άφησε συγκεχυμένες εντυπώσεις, τις οποίες τότε αδυνατούσα να αποκωδικοποιήσω. Ίσως να το είχα διαβάσει επιπόλαια!
Παρόλα αυτά, για έναν περίεργο λόγο, η ανάμνηση που μου άφησε τελικά ήταν έντονη, κι αυτή ήταν ίσως που με οδήγησε στο να το ξαναδιαβάσω. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό βέβαια έπαιξε και μία ομάδα βιβλιόφιλων του «Instagram» που ξεκίνησε ένα «project» ανάγνωσης όλης της βιβλιογραφίας του THOMAS MANN. Σίγουρα, η καθημερινή σχεδόν επαφή μαζί τους ήταν κάτι περισσότερο από βοηθητική και αποτέλεσε ένα σημαντικό κίνητρο καθημερινής επαφής με το ΜΑΓΙΚΟ ΒΟΥΝΟ του Thomas Mann, η ανάγνωση του οποίου διήρκησε περίπου δύο ολόκληρες εβδομάδες!
Το μυθιστόρημα του Mann ξεκινά με την επίσκεψη του Χανς Κάστορπ, του νεαρού πρωταγωνιστή του στο σανατόριο Μπέργκχοφ στο Ντάβας, με σκοπό να μείνει για λίγες μέρες, συγκεκριμένα για 3 εβδομάδες στο πλευρό του ξαδέρφου του, του Γιοάχιμ Τσίμσεν, ο οποίος νοσηλεύεται εκεί εδώ και μερικούς μήνες, με συμπτώματα φυματίωσης. Μόνο που ένα ατυχές γεγονός, μία μικρή άνοδος της θερμοκρασίας του σώματος του, θα γίνει η αφορμή για να παραταθεί η διαμονή του. Διαμονή που τελικά θα κρατήσει επτά ολόκληρα χρόνια.
Αυτή είναι ουσιαστικά όλη η υπόθεση του έργου. Ακούγοντας την κάποιος και βλέποντας ταυτόχρονα τον όγκο του βιβλίου, εύλογα θα αναρωτηθεί πως μέσα από μία τόσο απλοϊκή πλοκή, προκύπτει ένα μυθιστόρημα 1000 σελίδων. Σίγουρα, το ΜΑΓΙΚΟ ΒΟΥΝΟ δεν είναι ένα μυθιστόρημα που στηρίζεται στην πλοκή του. Είναι ένα βαθιά υπαρξιακό έργο, ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης θα τολμούσα να το χαρακτηρίσω, μιας και ο νεαρός ήρωας του Mann ωριμάζει σταδιακά κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του, όπου λαμβάνουν χώρα πλήθος φιλοσοφικών συζητήσεων με άλλους θεραπευόμενους του σανατορίου, συζητήσεις που εξετάζουν θεμελιώδεις έννοιες της ζωής, άρρηκτα υφασμένες με την ανθρώπινη ύπαρξη!
Ο Χανς Κάστορπ, ο ξάδερφος του Γιοαχίμ Τσίμσεν και ο Ιταλός συγγραφέας, ο κύριος Σετεμπρίνι είναι τα τρία βασικά μυθιστορηματικά πρόσωπα που μας απασχολούν. Σελίδα με τη σελίδα, ο αναγνώστης γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας αυτών των ανθρώπων, που βρίσκονται απομονωμένοι σε ύψος 1.600 μέτρων, γίνεται κοινωνός των συνηθειών τους. Από την πρωινή έγερση, τις βόλτες στην εξοχή, τη θεραπευτική φροντίδα και τις μεθόδους αντιμετώπισης της ασθένειας, την καθημερινή ρουτίνα καταγραφής της θερμοκρασίας του σώματος, τα λουκούλλεια γεύματα, μέχρι και τις ατελείωτες συζητήσεις φιλοσοφικού περιεχομένου στην τραπεζαρία του σανατορίου, συζητήσεις βαθιά υπαρξιακές ανάμεσα στους τρόφιμους του σανατορίου, ο αναγνώστης είναι πάντα εκεί. Δίπλα στον άγουρο ακόμη Χανς, στον ουμανιστή λογοτέχνη Σετεπρίνι, αλλά και στον αναρχικό, πεσιμιστή Ιησουίτη Νάφτα, ο αναγνώστης γίνεται μάρτυρας ποικίλων φιλοσοφικών ντιμπέιτ, στο κέντρο των οποίων βρίσκεται πάντα ο άνθρωπος!
Συζητήσεις στο επίκεντρο των οποίων βρίσκεται συχνά ο χρόνος, που αποτελεί ένα από τα βασικά ζητήματα του βιβλίου. Ο χρόνος άλλοτε ως κάτι απτό και μετρήσιμο, κι άλλοτε ως κάτι άυλο και άπιαστο, ο χρόνος και η υποκειμενική αίσθηση αυτού, μιας και υπάρχουν φορές που οι χρονικές στιγμές διογκώνονται και ο χρόνος κυλά αργά, βασανιστικά αργά, αλλά υπάρχουν κι εκείνες οι φορές που ο χρόνος ρέει άπιαστος, ανεμπόδιστος, σαν ένα ποτάμι.
Ταυτόχρονα, ένα από τα ζητήματα που θίγεται αναλυτικά και αρκετά συχνά μέσα από τις συζητήσεις των ηρώων του THOMAS MANN είναι φυσικά και η έννοια της ασθένειας, πως αυτή εκδηλώνεται, πως φθείρει το ανθρώπινο σώμα και υπογραμμίζει τη θνητότητα του, πως οδηγεί σταδιακά τον άνθρωπο στην προσωπική του ταπείνωση, αλλά και σε ένα αναπόδραστο τέλος, μα και πως δύναται να συμβάλει σε πνευματική εξύψωση, αφού γίνεται το εφαλτήριο για πνευματικές αναζητήσεις, για ένα εσωτερικό ταξίδι συμφιλίωσης με τον πραγματικό εαυτό, αλλά παράλληλα οδηγεί και στην κοινωνική απομόνωση του ανθρώπου, στον «εξευτελισμό» της ύπαρξης του, στην καλλιέργεια συναισθημάτων από τρίτους με αρνητικό πρόσημο σύμφωνα με τις συζητήσεις που γίνονται ανάμεσα στους ήρωες, συναισθήματα όπως είναι η λύπηση.
Διαβάζοντας τα σημεία αυτά που αφορούν την ασθένεια, παρατήρησα μία στάση απομυθοποίησης του ηρωισμού, με τον οποίο πολλές φορές συνδέεται άρρηκτα ο ασθενής, ο οποίος βιώνει μία μη αναστρέψιμη κατάσταση, που σταδιακά τον οδηγεί στο τέλος της ύπαρξης του, με τον συγγραφέα να τοποθετεί την ασθένεια σε μία αμιγώς ρεαλιστική βάση, τονίζοντας την υποκριτική πολλές φορές στάση της κοινωνίας απέναντι σε κάθε άτομο ασθενή. Παράλληλα, στα σημεία αυτά που αναφέρεται η ασθένεια, ο συγγραφέας εμφανίζει έννοιες όπως αυτή της αναπηρίας, αλλά και αυτή της ασυλοποίησης και εξετάζει τις ορατές και μη ορατές μεταξύ τους συνδέσεις!
Φυσικά μέσα σε όλες αυτές τις υπαρξιακές συζητήσεις-αναζητήσεις του συγγραφέα και των ηρώων του, χωράει και ο έρωτας, ο έρωτας του νεαρού Χανς προς τη Μαντάμ Σοσά και η αφοπλιστική εξομολόγηση του προς εκείνη, έξυπνα και σκόπιμα δοσμένου στα γαλλικά, μία από τις πιο συγκινητικές και πιο δυνατές ερωτικές εξομολογήσεις στον κόσμο της λογοτεχνίας, που σίγουρα δεν θα ξεχάσω, ίσως και ποτέ!
ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΒΟΥΝΟ είναι ένας μυθιστορηματικός καμβάς, πάνω στον οποίο ο MANN καταφέρνει να χωρέσει όλα εκείνα που αφορούν και απασχολούν διαχρονικά τον άνθρωπο! Είναι ένα σίγουρα απαιτητικό μυθιστόρημα το οποίο πρέπει να διαβαστεί τουλάχιστον δύο φορές, για να μυηθεί κανείς στον μεγαλειώδη κόσμο του Γερμανού συγγραφέα, για να εκτιμήσει το πλήθος και το βάθος των υπαρξιακών του αναζητήσεων. Διαβάζοντας το, φυσικά και δυσκολεύτηκα. Παρόλα αυτά, δεν υπήρξε στιγμή που να αισθάνθηκα πως θέλω να εγκαταλείψω την ανάβαση στο ΜΑΓΙΚΟ ΒΟΥΝΟ, ενώ τώρα που γράφω αυτό το κείμενο δεν το κρύβω πως μου λείπουν όλοι οι ήρωες του THOMAS MANN.
Ολοκληρώνοντας το συγκεκριμένο κείμενο, δεν ξέρω αν κατάφερα να σας μεταφέρω λίγο από τον ενθουσιασμό μου σχετικά με την δεύτερη ανάγνωση του βιβλίου, σίγουρα υπάρχουν πολλές έγκριτες και αναλυτικές λογοτεχνικές κριτικές-αναλύσεις για το βιβλίο, όμως δεν μπορούσα να μην καταθέσω κι εγώ μερικές από τις δικές μου σκέψεις! Αν κάτι θα ήθελα να καταφέρω μέσα από το παρόν κείμενο, αυτό θα ήταν να σας προτρέψω να αναζητήσετε το ΜΑΓΙΚΟ ΒΟΥΝΟ και να χαθείτε στον αέναο, άχρονο μυθιστορηματικό κόσμο του THOMAS MANN!
