Υπάρχουν βιβλία που γράφονται από μία πηγαία ανάγκη, βιβλία που μοιάζει να έχουν γραφτεί γιατί χωρίς αυτά δεν θα μπορούσαμε να αντέξουμε τη ζωή, τη σκληρή καθημερινότητα, την ίδια μας την ύπαρξη ίσως! Το νέο μυθιστόρημα του OCEAN VUONG είναι ένα τέτοιο βιβλίο! Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΤΗΣ ΧΑΡΑΣ κυκλοφόρησε πρόσφατα στη σειρά ALDINA των εκδόσεων Gutenberg, σε μετάφραση του κ. Δημήτρη Μαύρου.
Πρόκειται για την πιο ώριμη συγγραφικά στιγμή του Βιετναμέζου-Αμερικανού συγγραφέα και ποιητή. Ένα κείμενο που ακροβατεί ανάμεσα στον ρεαλισμό, αλλά και την ποιητικότητα της καθημερινότητας, κείμενο τρυφερό και ανθρώπινο στον πυρήνα του, που κατάφερε να με συγκινήσει με τρόπο απόλυτο!
Όλα ξεκινούν όταν ο δεκαεννιάχρονος Αμερικανο-βιετναμέζος Χάι, που έχει καταφέρει να επιβιώσει από τη φτώχεια, την εγκατάλειψη και τις εξαρτήσεις από ουσίες επιχειρεί να δώσει τέλος στη ζωή του, πέφτοντας από μία γέφυρα. Η απόφαση του αυτή θα ανατραπεί από μία ηλικιωμένη γυναίκα, λιθουανικής καταγωγής, που κατοικεί πλάι στη γέφυρα, την Γκραζίνα. Εκείνη θα αποτρέψει τον Χάι από την αυτοκτονία και θα τον προσκαλέσει στο σπίτι της, για να περάσει το βραδύ του.
Η απρόσμενη αυτή συνάντηση θα γίνει η αφορμή μίας ιδιότυπης συγκατοίκησης, η οποία ξεκινά με σκοπό ο Χάι να φροντίζει ώστε η Γκραζίνα να λαμβάνει την φαρμακευτική της αγωγή, καθώς βρίσκεται στο πρώτο στάδιο της άνοιας. Ένας νεαρός άνδρας και μία ηλικιωμένη γυναίκα που δεν είναι οικογένεια, δεν είναι φίλοι, δεν είναι σύντροφοι ή εραστές. Είναι δύο άνθρωποι που ξεμακραίνουν, ο καθένας με διαφορετικό τρόπο, από τον εαυτό τους, ώστε να καταφέρουν να επιβιώσουν στους κόλπους ενός εχθρικού κόσμου, που τους έχει ήδη ξεχάσει. Δύο άνθρωποι που με κοινό παρονομαστή τη φροντίδα, καταφέρνουν να μετατραπούν με ένα απρόσμενο τρόπο ο ένας η προέκταση του άλλου, μία μορφή αντιστήριξης, ένα αδέξιο παρόλα αυτά αναγκαίο υπαρξιακά αντίβαρο στην εσωτερική τους κατακρήμνιση!
Ανάμεσα τους δημιουργείται μία βαθιά ανθρώπινη σχέση, η οποία δεν λειτουργεί λυτρωτικά, δεν επιφέρει κάθαρση, δεν λύνει τα προβλήματα τους, δεν θεραπεύει τις εσωτερικές-υπαρξιακές πληγές τους. Δημιουργείται μία σχέση αμοιβαίας κατανόησης, με τους δύο ήρωες να καταφέρνουν να υπάρχουν ο ένας στον μικρό, φθαρμένο κόσμο του άλλου! Η Γκραζίνα σταδιακά ξεχνάει κι ο Χάι δεν έχει τίποτα για να θυμάται. Ο ένας χάνεται στους βάλτους της μνήμης του παρελθόντος κι ο άλλος σε ένα άπελπι μέλλον, που δεν έχει τίποτα να περιμένει από αυτό. Στο ενδιάμεσο κενό οικοδομούν ένα εύθραυστο παρόν, υφασμένο με εκείνα τα αόρατα νήματα μίας αφοπλιστικής τρυφερότητας, που συγκινεί!
Η μοναξιά που διέπει αυτό το βιβλίο δεν είναι απλώς συναισθηματική, αλλά είναι οντολογική. Οι χαρακτήρες του OCEAN VUONG είναι απόκληροι όχι επειδή είναι κακοί άνθρωποι, ούτε επειδή έκαναν μόνο «λάθος επιλογές», αλλά επειδή ο κόσμος που αναγκάστηκαν να ζουν, δεν χτίστηκε γι’ αυτούς…Είναι μετανάστες, φτωχοί, queer, ηλικιωμένοι, άνθρωποι κοινωνικά αποκλεισμένοι, που έχουν χάσει την πίστη, την ελπίδα, αλλά και το νόημα της ζωής. Η μοναξιά τους δεν είναι απλώς έλλειψη ενός άλλου ατόμου, αλλά είναι η αδυναμία έκφρασης του ποιοι πραγματικά είναι!
Κι όμως μέσα από την ιδιότυπη αυτή συγκατοίκηση καταφέρνουν να επινοήσουν έναν δικό τους επικοινωνιακό κώδικα, που κουβαλά μία συγκινητική απελπισία: Σε βλέπω. Αντέχω μαζί σου. Μπορεί να μη σε θυμάμαι, αλλά είμαι εδώ.
Ολοκληρώνοντας το βιβλίο, δεν μας μένει απλά η αίσθηση ότι διαβάσαμε ένα μυθιστόρημα, μία «ιστορία» με αρχή, μέση και τέλος. Μας μένει κάτι άλλο, πιο βαθύ, πιο πολύτιμο: η αίσθηση ότι η λογοτεχνία όταν έχει το θάρρος να κοιτάξει κατάματα την ασχήμια της καθημερινότητας, μπορεί να προσφέρει μία δεύτερη ευκαιρία όχι στη ζωή, αλλά στην κατανόηση της σημαντικότητας της έννοιας του «μαζί».
Κι ίσως αυτό να είναι τελικά το μεγαλείο αυτού του βιβλίου: ότι μας υπενθυμίζει πως η αγάπη δεν έχει ανάγκη μόνο από αναμνήσεις, αλλά και από παρουσία. Ότι το να κρατάς το χέρι κάποιου, χωρίς να θυμάται το όνομά σου, μπορεί να αποτελεί μία πιο ριζοσπαστική πράξη αγάπης από κάθε άλλη επαναστατική δήλωση. Ότι μέσα στην κοινωνία που μάς μαθαίνει να προσπερνάμε τον άλλον, να μπορούμε ακόμη να σταθούμε δίπλα του, να του απλώσουμε το χέρι και να συνεχίσουμε μαζί!
