Σχεδόν κάθε χρόνο, τα τελευταία τουλάχιστον τρία χρόνια, μου συμβαίνει λίγο πριν από τη λήξη της χρόνιας, εκεί που πιστεύω πως έχω καταφέρει να ανακαλύψω τα καλύτερα βιβλία, μέσα από το πλήθος των αναγνωστικών μου επιλογών, να έρχεται πάντα, με τρόπο αναπάντεχο, από εκεί που δεν το περιμένω, εκείνο το ένα βιβλίο, η ανάγνωση του οποίου φέρνει τα πάνω κάτω, ανατρέποντας τα δεδομένα και την μέχρι πρότινος ιεράρχηση των
αναγνωσμάτων μου.
Αυτό μου συνέβη για άλλη μία φορά και φέτος, όταν αποφάσισα να διαβάσω το μυθιστόρημα «Frankisstein», της Βρετανίδας συγγραφέως Jeanette Winterson, που κυκλοφόρησε στα ελληνικά λίγο πριν από τη λήξη της φετινής χρονιάς, στη σειρά ALDINA των εκδόσεων Gutenberg, σε μετάφραση του Γιώργου – Ίκαρου Μπαμπασάκη.
Η ιστορία του βιβλίου μοιράζεται σε δύο αφηγηματικούς χρόνους. Ο αναγνώστης ταξιδεύει στο παρελθόν, στην εποχή εκείνη όπου η Μαίρη Σέλεϊ μαζί με τον σύζυγο της, τον Βρετανό ποιητή Πέρσι Σέλεϊ και τον οικογενειακό τους φίλο, τον Λόρδο Βύρωνα, βρίσκονται αποκλεισμένοι από αναπάντεχα καιρικά φαινόμενα στην εξοχή και συγκεκριμένα στη Λίμνη της Γενεύης, όπου διασκεδάζουν την πλήξη τους, γράφοντας και διαβάζοντας ο ένας στον
άλλο τρομακτικές ιστορίες.
Η Μαίρη Σέλεϊ είναι δεκαοκτώ χρονών, έγκυος, έχοντας χάσει ήδη ένα πρόωρα γεννημένο μωρό. Η σχέση της με τον Πέρσι κλυδωνίζεται. Παρόλα αυτά, η Μαίρη καταφέρνει και ολοκληρώνει την ιστορία της για έναν επιστήμονα, που κατασκευάζει ένα πλάσμα, συλλέγοντας και συναρμολογώντας μεταξύ τους νεκρά ανθρώπινα μέλη, το οποίο τελικά
καταφέρνει να φέρει στη ζωή. Στο πλευρό της, όλο αυτό το χρονικό διάστημα βρίσκεται ο σύζυγος της, ο οποίος θα συνδράμει και στην επιμέλεια αυτού.
Ταυτόχρονα, ο αναγνώστης βρίσκεται σε ένα απροσδιόριστο παρόν-μέλλον, όπου συναντά τον βασικό πρωταγωνιστή αυτής της ιστορίας, έναν τρανς άντρα γιατρό, τον Ρι Σέλεί, ο οποίος σε ένα επαγγελματικό του ταξίδι στο Μέμφις του Τενεσί, με αφορμή ένα παγκόσμιο συνέδριο ρομποτικής, έρχεται κοντά με τον Νικηφόρο, έναν επιστήμονα, ειδήμονα στην τεχνητή νοημοσύνη, τον οποίο ερωτεύεται και ακολουθεί στην προσπάθεια του να
εκπληρώσει το όραμα του, να δώσει ξανά ζωή σε ανθρώπινα πτώματα. Εκεί συναντά και τον Ρον, που κατασκευάζει ρομπότ του σεξ, φιλοδοξώντας να κατακτήσει την παγκόσμια αγορά.
Επιστρατεύοντας λοιπόν αυτό το πλήθος των ετερόκλητων μεταξύ τους χαρακτήρων, η Jeanette Winterson δημιουργεί ένα φρέσκο, σύγχρονο, τολμηρό, βαθιά υπαρξιακό, μα ταυτόχρονα και ιδιαίτερα εύληπτο ως προς την επεξεργασία των νοημάτων μυθιστόρημα, που κλείνει παιχνιδιάρικα το μάτι στον αναγνώστη!
Συγκεκριμένα, η Winterson μέσα από τους ήρωες της, αναπτύσσει τη συλλογιστική της σκέψης της, ασκώντας ερωτήματα και προβληματισμούς που σχετίζονται με θεμελιώδη υπαρξιακά ερωτήματα, που απασχολούν τον άνθρωπο εδώ και εκατοντάδες χρόνια, γεγονός το οποίο έντεχνα υπογραμμίζεται στις σελίδες του, μέσα από την παραβολή των δύο διαφορετικών χρονικών πλαισίων, στα όρια των οποίων δρουν οι ήρωες της, αλλά οι σκέψεις τους, οι προβληματισμοί τους, οι βαθιά υπαρξιακές τους ανησυχίες γλιστρούν μέσα από αυτά, τα ξεπερνούν, αναπροσαρμόζονται στα δεδομένα της νέας εποχής, παραμένοντας ωστόσο ίδια, δείχνοντας έτσι πως στον πυρήνα του ο άνθρωπος του σήμερα με τον άνθρωπο του παρελθόντος παραμένουν ίδιοι.
Η Winterson θέτει ταυτόχρονα, σε δύο εντελώς διαφορετικούς μεταξύ τους αφηγηματικούς χρόνους, ερωτήματα σχετικά με τη φθαρτότητα της ύλης, το αμετάκλητο του βιολογικού θανάτου, τη σύσταση, αλλά και την αθανασία της ψυχής. Εξετάζει την ανάγκη του ανθρώπου να υπερισχύσει έναντι της φθοράς που επιφέρει ο χρόνος στην ύλη. Τοποθετεί στο μικροσκόπιο της την επιθυμία του ανθρώπου διαχρονικά να καταφέρει να υπερκεράσει κάθε εμπόδιο, ώστε να σπάσει τα δεσμά της οριστικής τελείας που επιφέρει ο θάνατος, καταφέρνοντας ίσως κάποια στιγμή να ταξιδέψει εις το διηνεκές.
Τα υπαρξιακά αυτά ερωτήματα η Winterson τα φέρνει στο σήμερα και τα συνδυάζει με την αλματώδη εξέλιξη που έχει πραγματοποιηθεί στον τομέα της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης. Γεγονός που της δίνει την ευκαιρία να αναπτύξει και νέους προβληματισμούς, που αφορούν την εποχή μας, γύρω από ζητήματα βιοηθικής, που συνδέονται άρρηκτα με την πρόοδο της τεχνολογίας και τα επιτρεπτά όρια της ανθρώπινης παρέμβασης μέσω των νέων τεχνολογιών στη ροή της ζωής. Η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική αποτελούν δύο επιστημονικούς κλάδους, που έρχονται για να εξυπηρετήσουν τον σύγχρονο άνθρωπο και τον αγώνα του έναντι στη φθορά του θανάτου, ή οι μηχανές που δημιουργούν θα αποτελούν αυτάρκεις μορφές ζωής, που έρχονται για να ζήσουν ανεξάρτητες ανάμεσα μας;
Αυτό είναι ένα από τα αμέτρητα ερωτήματα που γεννιούνται στον αναγνώστη διαβάζοντας το μυθιστόρημα της Winterson. Φυσικά και η συγγραφέας δεν απαντά σε αυτά, άλλωστε δεν είναι αυτός ο σκοπός της τέχνης. Προσφέρει όμως απλόχερα πλήθος αφορμών, που γεννούν διαρκώς νέους προβληματισμούς, νέα ερωτήματα, νέα συγκρουσιακά υπαρξιακά δίπολα.
Πέρα ωστόσο από το κομμάτι αυτό, ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο στην αγάπη, αλλά και στον έρωτα. Η Winterson συγκεκριμένα αναβιώνει με περισσή τρυφερότητα, με τρυφερότητα που ειλικρινά συγκινεί, τη σχέση της Μαίρης Σέλεϊ με τον σύζυγο της, τον Πέρσι, ενώ παράλληλα, στο απροσδιόριστο χρονικά σήμερα-μέλλον, η συγγραφέας επικεντρώνεται στη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον τρανς πρωταγωνιστή της και στον ειδήμονα στην τεχνητή νοημοσύνη, στον Νικηφόρο.
Ο Ρι Σέλεϊ είναι ένας τρανς άνδρας, που ωστόσο δεν έχει ολοκληρώσει τη φυλομετάβαση του σε εγχειρητικό επίπεδο. Παρόλα αυτά, δε διστάζει να φλερτάρει με γυναίκες, ή να ερωτευτεί έναν άλλο άνδρα. Ο Ρι Σέλεϊ εμφανίζει μία ρευστότητα τόσο σε σχέση με την σεξουαλικότητα του, όσο και σε σχέση με την ταυτότητα του φύλου του, γεγονός που λειτουργεί έξυπνα, αφού βοηθά την συγγραφέα στο να σπάσει κάθε στερεότυπο και κάθε κοινωνικό καλούπι, που αποτελεί απόρροια της δυαδικότητας που επικρατεί διαχρονικά στους κόλπους της κοινωνίας. Η συγγραφέας μέσω του Ρι Σέλεϊ και τον ανοιχτό αυτό- προσδιορισμό του, τονίζει την ανάγκη του ανθρώπου για αγάπη αλλά και έρωτα, χωρίς να την οριοθετεί στα στενά παπούτσια της δυαδικότητας. Αντίθετα, μέσα από τον Ρι Σέλεϊ φέρνει στον προσκήνιο την ρευστότητα που χαρακτηρίζει αυτή την ανάγκη, χαρακτηριστικό για το οποίο ακούμε κυρίως τα τελευταία χρόνια, μιας και στο παρελθόν παραμέναμε εγκλωβισμένοι στα πρότυπα της δυαδικότητας και τους απαρχαιωμένους κοινωνικούς κανόνες, που τουλάχιστον στην ελληνική κοινωνία καλά κρατούν μέχρι και σήμερα…
Ολοκληρώνοντας λοιπόν, το «Frankisstein» είναι ίσως το καλύτερο μυθιστόρημα που διάβασα φέτος! Αν όχι το καλύτερο, τότε σίγουρα διεκδικεί μία θέση στα πρώτα πέντε. Κι αυτό γιατί, πρόκειται για ένα τρομερά ενδιαφέρον και πετυχημένο ομολογουμένως λογοτεχνικό πάντρεμα, που συνδυάζει τον ρομαντισμό με τον ορθολογισμό της επιστήμης, τον έρωτα με το σεξ, το ανθρώπινο συναίσθημα με την τεχνητή νοημοσύνη, στοιχεία τα οποία κουμπώνουν όλα τέλεια μεταξύ τους, δίνοντας ένα ξεχωριστό αναγνωστικό αποτέλεσμα!
