Τα ΧΩΡΙΣΤΑ ΔΩΜΑΤΙΑ αποτελούν το «κύκνειο άσμα» του Ιταλού συγγραφέα Pier Vittorio Tondelli. Δημοσιεύτηκαν το 1989. Ο Pier Vittorio Tondelli πέθανε σε νεαρή ηλικία, λόγω της πανδημίας του AIDS, που μάστιζε εκείνη την εποχή. Τα ΧΩΡΙΣΤΑ ΔΩΜΑΤΙΑ είναι ένα βαθιά προσωπικό και εν μέρει αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα, μέσα από το οποίο ο Ιταλός συγγραφέας εξερευνά ζητήματα που απασχολούν τον άνθρωπο διαχρονικά όπως η έννοια της ταυτότητας και της σεξουαλικότητας, η διαχείριση της θλίψης και της απώλειας. Τα ΧΩΡΙΣΤΑ ΔΩΜΑΤΙΑ του Pier Vittorio Tondelli αποτελούν ίσως την πιο ώριμη λογοτεχνική του στιγμή. Είναι ένα βαθιά στοχαστικό και υπαρξιακό έργο, φορτισμένο με ανείπωτο πόνο, έργο που ο Tondelli αφιέρωσε στον σύντροφο του!
Τα ΧΩΡΙΣΤΑ ΔΩΜΑΤΙΑ αποτελούν ένα μυθιστόρημα αναζήτησης του εαυτού, αλλά και ένα μυθιστόρημα ενός ξεχωριστού και ιδιόμορφου έρωτα ανάμεσα σε δύο άνδρες, του Λέο, ενός Ιταλού συγγραφέα, και του Τόμας, ενός νεαρού Γερμανού μουσικού. Το βιβλίο ξεκινά με αφορμή τον θάνατο του Τόμας, το βάρος του οποίου ο Λέο καλείται να διαχειριστεί και να σηκώσει στους ώμους του, για το υπόλοιπο της ζωής του. Ο Λέο θρηνεί όχι μόνο για τον θάνατο του αγαπημένου του συντρόφου, αλλά και για μία περίοδο της ζωής του, ίσως την πιο ξεχωριστή, η οποία αναπόφευκτα τελειώνει. Ο Λέο έρχεται αντιμέτωπος με το πένθος, το οποίο θα λέγαμε ότι λειτουργεί ψυχαναλυτικά, καθώς στην προσπάθεια του να το διαχειριστεί, ο Λέο επιχειρεί μία αυτοπαρατήρηση του εαυτού του. Έτσι, με μία πιο καθαρή τώρα ματιά και μία αποστασιοποίηση από τα γεγονότα, που ίσως να λειτουργεί ασυνείδητα ως μηχανισμός αυτοπροστασίας, ο Λέο εξετάζει τόσο τη σχέση του με τον Τόμας, όσο και τη σχέση του με τον εαυτό του και τα βιώματα του παρελθόντος του, που τον καθόρισαν.
Ξεκινώντας από τον τίτλο, που η επιλογή του δεν είναι καθόλου τυχαία, καθώς αναφέρεται στο γεγονός πως οι δύο ήρωες του Tondelli επιλέγουν να κοιμούνται σε ξεχωριστά δωμάτια, να βιώνουν δύο ξεχωριστές ζωές, που τέμνονται κατά διαστήματα, όταν η άσβεστη επιθυμία και η ανάγκη επαφής των δύο εραστών υπερνικά κάθε απόσταση. Οι δυο τους συναντιούνται αρκετά συχνά τον πρώτο καιρό, ταξιδεύουν σε διάφορα μέρη της Ευρώπης, κάνουν μαζί διακοπές και μακρινά ταξίδια, ενώ μερικές φορές ο Τόμας συνοδεύει τον Λέο και σε επαγγελματικά ταξίδια. Μέσα από αυτή την ιδιόρρυθμη μορφή σχέσης και συντροφικότητας, ο Tondelli αναδεικνύει τα όρια της αγάπης, την αδυναμία της απόλυτης ένωσης, καθώς και την αναπόφευκτη μοναξιά, που βιώνει το άτομο ως μονάδα. Η ερωτική σχέση των δύο ανδρών τοποθετείται από τον συγγραφέα σε ένα αμιγώς, ρεαλιστικό πλαίσιο, δεν παρουσιάζεται εξωραϊσμένα, δεν ρομαντικοποιείται, αλλά αντίθετα δίνεται με μία συγγραφική εντιμότητα και μία αφοπλιστική ειλικρίνεια, που συγκινεί. Η ερωτική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στον Λέο και τον Τόμας, κι η εξιστόρηση του ιδιόρρυθμου τρόπου, με τον οποίο αυτή εξελίσσεται, δίνουν την ευκαιρία στον συγγραφέα να αναδείξει πως η αγάπη, τουλάχιστον η αγάπη όπως την έχει οικοδομήσει ο ίδιος μέσα από το έργο του, δεν αποτελεί μία αμετάκλητη ένωση που καταργεί τα όρια της ατομικότητας των δύο εραστών, αλλά λειτουργεί ως ένα πεδίο τριβής και μοιραίας σύγκρουσης ανάμεσα στο «εγώ» και στο «εμείς».
Το μυθιστόρημα του Ιταλού συγγραφέα δεν ακολουθεί μία γραμμική, αφηγηματική πορεία. Ο αφηγηματικός χρόνος δεν κυλάει ευθύγραμμα. Η αφήγηση ισορροπεί ανάμεσα στο χθες και στο σήμερα, ταλαντεύεται διαρκώς, όπως άλλωστε συμβαίνει και με την μνήμη. Οι σκηνές που παραθέτει ο Tondelli δεν ακολουθούν μία λογική, χωροχρονική σειρά, αλλά εναρμονίζονται με τη συναισθηματική ανάγκη του Λέο, που εξιστορεί το χρονικό της σχέσης του με τον Τόμας. Στρέφεται στον εσωτερικό του κόσμο και προσπαθεί να φτάσει στον πυρήνα του, να αγγίξει την προσωπική του αλήθεια, σε ένα ειλικρινές μοίρασμα βιωμένων εμπειριών, συναισθημάτων, αλλά και σκέψεων, με τη μοναξιά, τη θλίψη, την ανάγκη για αγάπη και αποδοχή να κυριαρχούν! Διαβάζοντας το βιβλίο του Tondelli, διαπιστώνουμε πως σε αρκετά σημεία η αφήγηση του αγγίζει τα όρια του εσωτερικού μονόλογου, ενός μονόλογου υποδόριων συναισθημάτων, όπου η ζεστασιά του λυρισμού, εναλλάσσεται δεξιοτεχνικά με την ψυχρότητα μίας πιο ρεαλιστικής αφηγηματικής προσέγγισης, δίνοντας ένα γοητευτικό, λογοτεχνικό αποτέλεσμα, που συγκινεί με την καθαρότητα και την ειλικρίνεια του.
Στο μυθιστόρημα του Tondelli υπάρχει έντονη η παρουσία και η αίσθηση του σώματος. Ο συγγραφέας εστιάζει την προσοχή του σε αγγίγματα, σε βλέμματα, σε κινήσεις, καθώς τη φυσικότητα της σωματικής επιθυμίας, αλλά και στη σωματοποίηση του πένθους και της θλίψης. Ο ήρωας του, ο Λέο βασανίζεται από αυπνίες και σωματική κόπωση, στοιχεία που μαρτυρούν την ψυχική του κατάσταση. Παράλληλα, μέσα από το μοίρασμα στιγμών, μέσα από τα ταξίδια, τις συζητήσεις, αλλά και τις πράξεις, που αφορούν είτε το δυσβάσταχτο παρόν, είτε το παρελθόν του ήρωα, ο συγγραφέας οικοδομεί σταδιακά το ψυχολογικό πορτραίτο του Λέο, ενός χαρακτήρα που αναζητά την συνεκτικότητα της ταυτότητας του, μέσα από το πλέγμα των αναμνήσεων του.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης, υπάρχει έντονα η αίσθηση πως η προσωπική ταυτότητα του καθενός δεν είναι κάτι απτό και σταθερό, αλλά μία ρευστή και διαρκής διαδικασία, μία διαδικασία άλλοτε ασυνεχής και άλλοτε μεταβατική. Ο μοναχικός ήρωας του συγγραφέα παλεύει καθημερινά, αναζητώντας την ταυτότητα του, μέσα από τη διαδικασία μεταβολισμού του βάρους της απώλειας, από την οποία θα λέγαμε πως δεν αγωνίζεται να ξεφύγει, να θεραπευτεί, αλλά ψάχνει απεγνωσμένα τρόπους να την ενσωματώσει στην καθημερινότητα του, αναζητώντας την συναισθηματική αλήθεια, ακόμα κι αν αυτή επέλθει τελικά μέσω μίας επίπονης διαδικασίας.
Τα ΧΩΡΙΣΤΑ ΔΩΜΑΤΙΑ αποτελούν ένα σημαντικό μυθιστορηματικό έργο της ιταλικής λογοτεχνίας, λόγω του ότι μίλησε ανοιχτά για την ομοφυλοφιλική επιθυμία, χωρίς να την ωραιοποιεί ή να την δραματοποιεί. Αντίθετα, την προβάλλει ως μία βιωμένη εμπειρία, ως μία εμπειρία του ήρωα, ενσωματωμένη στην καθημερινότητα του, στον έρωτα, στην αγάπη, στη θλίψη και στην απώλεια, που βιώνει. Ο συγγραφέας προσεγγίζει την ομοφυλοφιλική επιθυμία τρυφερά και με ευαισθησία, συνυφαίνοντας τη με την υπαρξιακή αλήθεια του πρωταγωνιστή, ενώ ταυτόχρονα κρίνοντας από την εποχή που δημοσιεύτηκε το έργο θα μπορούσαμε να πούμε ότι μέσω της ανεπιτήδευτης και ρεαλιστικής προσέγγισης της ομοφυλοφιλίας, η οποία απασχολούσε τον συγγραφέα και σε προσωπικό επίπεδο, δημιουργεί ένα μυθιστορηματικό πεδίο στο πλαίσιο του οποίο η σύγκρουση με τον κοινωνικό καθωσπρεπισμό και την ιδέα της κανονικότητας, όπως ήταν διαμορφωμένες εκείνη την εποχή, είναι αναπόφευκτη.
Ολοκληρώνοντας λοιπόν, τα ΧΩΡΙΣΤΑ ΔΩΜΑΤΙΑ του Pier Vittorio Tondelli που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, σε μετάφραση της κυρίας Δέσποινας Γιαννοπούλου είναι κατά βάθος ένα σπαρακτικό μυθιστόρημα που συγκινεί με την αλήθεια του και τα ανείπωτα συναισθήματα του, που ρέουν αβίαστα πίσω από τις λέξεις. Είναι ένα ιδιαίτερο μυθιστόρημα, που γράφτηκε τη δεκαετία του ’80, σε μία κομβική εποχή, όπου συντελούνταν μία προσπάθεια απελευθέρωσης των ηθών, μία εποχή σκληρή, που σφραγίστηκε από την παρουσία του θανάτου, λόγω της πανδημίας του AIDS που βρίσκονταν σε έξαρση και στιγμάτισε παντοτινά την γκέι κοινότητα.
Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα φορτισμένο με φόβο και πόνο, με την αίσθηση της απώλειας και της θνητότητας του ανθρώπινου σώματος να είναι διάχυτες σε κάθε λέξη, σε κάθε σελίδα του, και να συγκινούν. Ένα μυθιστόρημα που ομολογώ ότι διαβάζοντας το, μου σπάραξε την καρδιά! Ένα μυθιστόρημα η ανάγνωση του οποίου λειτουργεί ως ένα μέσο κατανόησης όχι μόνο της ζωής, αλλά και του θανάτου. Αξίζει να το διαβάσετε!
