Είναι μερικά βιβλία, η ανάγνωση των οποίων σε τσακίζει συναισθηματικά. Είναι μερικά βιβλία, που καταφέρνουν και σε αγγίζουν τόσο βαθιά, φτάνοντας στον πυρήνα σου, μετά την ανάγνωση των οποίων δεν είσαι ποτέ ξανά ο ίδιος αναγνώστης. Αυτό μου συνέβη πρόσφατα με το βραβευμένο με Pulitzer βιβλίο της Μεξικανής συγγραφέα Cristina Rivera Garza, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Carnivora, με τίτλο «Το αήττητο καλοκαίρι της Λιλιάνα», σε μετάφραση της Ασπασίας Καμπύλη και της Χριστίνας Φιλήμονος.
Πρόκειται ειλικρινά για ένα σπαρακτικό ως προς το συναίσθημα λογοτεχνικό έργο, η αφοπλιστική ειλικρίνεια του οποίου συγκλονίζει. Η Cristina Rivera Garza γράφει αυτό το έργο αφιερωμένη στη μνήμη της αδελφής της, της Λιλιάνα Ριβέρα Γκάρσα, η οποία δολοφονήθηκε στις 16 Ιουλίου το 1990, από τον πρώην σύντροφο της, σε ηλικία μόλις 20 ετών! Η Λιλιάνα εκείνη την περίοδο σπούδαζε αρχιτεκτονική, ενώ παράλληλα προσπαθούσε να ξεφύγει από αυτή την καταπιεστική και ιδιαίτερα κακοποιητική σχέση, που τελικά της στοίχισε την ίδια της τη ζωή.
Η Μεξικανή συγγραφέας δημιουργεί ένα υβριδικό λογοτεχνικό κείμενο, που συνδυάζει στοιχεία βιογραφίας, προσωπικής μαρτυρίας, αλλά και ντοκουμέντων, στοιχεία που συνυφαίνονται όλα μεταξύ τους με μία γοητευτική, λογοτεχνική γραφή, η οποία καταφέρνει να διεγείρει συναισθηματικά τον αναγνώστη. Η Garza τολμά να αναμετρηθεί με το παρελθόν της, με το ανοιχτό της τραύμα, που μέχρι και σήμερα αιμορραγεί, σε μία προσπάθεια να αναβιώσει τη ζωή της μικρής της αδελφής, της Λιλιάνα, σκάβοντας τόσο στις προσωπικές της αναμνήσεις, όσο και στα ψήγματα μιας περασμένης ζωής αυτής της Λιλιανά, μέσα από το προσωπικό της αρχείο. Η Garza χρησιμοποιεί τα ημερολόγια της, τα σημειωματάρια της, τις εργασίες της, την αλληλογραφία της, τα σημάδια αυτά που φανερώνουν το πέρασμα της Λιλιάνα από τον κόσμο, για να ανασυστήσει τη ζωή της, σε μία προσπάθεια να ρίξει φως στην ακραία μορφή της έμφυλης βίας που υπέστη η αδελφή της από τον πρώην σύντροφο της, αυτή της γυναικοκτονίας.
Η Garza γράφει ένα καταγγελτικό βιβλίο για την έμφυλη βία και τις γυναικοκτονίες. Η έμφυλη βία έχει λάβει τόσο μεγάλες, τόσο σφοδρές, τόσο επικίνδυνες διαστάσεις ως φαινόμενο, που μαστίζει την μεξικανική κοινωνία, γεγονός που υπογραμμίζεται μέσα από τα στατιστικά στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με τα οποία το 2023 στο Μεξικό περισσότερες από 10 γυναίκες δολοφονούνταν σε καθημερινή βάση, με το συνολικό αριθμό στο τέλος του έτους να ξεπερνά τις 3.650 δολοφονίες γυναικών!
Ορμώμενη λοιπόν από τη γυναικοκτονία της αδελφής της, η Garza μετατρέπει την προσωπική ιστορία της Λιλιάνα, σε μία καθολική καταγγελία ανάδειξης αυτού του συστημικού προβλήματος, που πλήττει διαχρονικά χιλιάδες μεξικανές γυναίκες, αναδεικνύοντας την αδυναμία, αλλά και την αδιαφορία του πολιτικού συστήματος και των αρχών, όχι μόνο στο να δημιουργήσουν όλους εκείνους του απαραίτητους μηχανισμούς, που θα προστατεύσουν τις γυναίκες, αλλά και στο να αποδώσουν δικαιοσύνη, τιμωρώντας τους δολοφόνους αυτών των γυναικών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αναλγησίας και της ατιμωρησίας, που πλήττει το μεξικανικό κράτος, αποτελεί η δολοφονία της Λιλιάνα, η οποία μπήκε στο αρχείο, με τον δράστη τελικά να μην συλλαμβάνεται ποτέ!
Μέσα από αυτό το υβριδικό λογοτεχνικό έργο η Μεξικανή συγγραφέας αγωνίζεται για να διατηρήσει ζωντανή τη μνήμη της αδελφής της. Στόχος της, να μην παραμείνει η Λιλιάνα άλλη μία σκονισμένη και άλυτη υπόθεση, στοιβαγμένη στο αστυνομικό αρχείο! Για το λόγο αυτό, η Garza επιχειρεί να αναβιώσει τη ζωή της Λιλιάνα, φέρνοντας στο φως μέσα από το προσωπικό αρχείο της δεύτερης, τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τα όνειρα και τις επιθυμίες της.
Η Garza συνθέτει το πορτραίτο μίας βαθιά χειραφετημένης γυναίκας, μίας γυναίκας ελεύθερης, τολμηρής, ανήσυχης, μίας γυναίκας που αγωνίζεται για τα όνειρα και τις επιθυμίες της, μίας γυναίκας που δε διστάζει να ερωτευτεί και να ικανοποιήσει της φιλοδοξίες, αλλά και τις σαρκικές ανάγκες της, μίας γυναίκας που σπουδάζει αρχιτεκτονική, που ζει μόνη της, που αγαπά τη λογοτεχνία, που βγαίνει, που ζει τη ζωή της δίχως περιορισμούς, μίας γυναίκας που παράλληλα όμως αφουγκράζεται και τα κοινωνικά προβλήματα και μάχεται για την επίλυση τους. Αυτή ήταν η Λιλιάνα. Μία γυναίκα θαρραλέα, αλλά και ευαίσθητη, μία γυναίκα που πάλεψε να υπερνικήσει τους φόβους της, κι ας μην είχε καμία στήριξη, καμία προστασία από το κοινωνικό της περιβάλλον, κι ας μην κατάφερε τελικά να κερδίσει τη μάχη. Έπεσε μαχόμενη! Θύμα της πατριαρχίας, που βαθιά ριζωμένη στη σφαίρα του συλλογικού ασυνείδητου της μεξικανικής κοινωνίας δολοφονεί αδίστακτα κάθε γυναίκα που αποφασίζει να αγωνιστεί για την ελευθερία της!
Στην πραγματικότητα η Garza, όσο οξύμωρο και αν ακούγεται μεταβολίζει το προσωπικό της πένθος, υμνώντας τη ζωή, γιορτάζοντας τη γυναικεία χειραφέτηση και ελευθερία, μέσα από την ανάδειξη της προσωπικής φωνής της Λιλιάνα. Η Garza αναφέρει κάτι πολύ σημαντικό μέσα σε αυτό το τόσο προσωπικό έργο, που νομίζω πρέπει να αναφερθεί. Το πένθος δεν ξεθωριάζει. Όπως ούτε και ο θάνατος. Είναι παντοτινά και αμετάκλητα. Δεν μεταβολίζονται. Δεν ξεπερνιούνται. Ίσως λιγάκι να απαλύνονται. Όμως για να συμβεί αυτό δεν πρέπει να περάσουν στη λήθη. Η συγχώρεση και η αποδοχή επίσης δεν αρκούν! Είναι αναγκαία η απόδοση δικαιοσύνης και η τιμωρία του δράστη!
Τέλος ακόμα και το γεγονός πως η Garza εμπνέεται από τη φράση του Καμύ «Στην καρδιά του χειμώνα, ανακάλυψα πως μέσα μου υπήρχε ένα αήττητο καλοκαίρι», για να τιτλοφορήσει το βιβλίο της, φράση που συνάντησε στα ημερολογιακά αρχεία της αδελφής της, από όπου και τη δανείστηκε, δεν είναι τυχαίο! Η Μεξικανή δημιουργός παίρνει τη φράση του Καμύ, την παραφράζει κατά κάποιον τρόπο και δημιουργεί μία άλλη, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η αδελφή της, αναδεικνύοντας μέσα από αυτή την επιμονή της Λιλιάνα για ελευθερία, για ζωή, για να βρει το δικό της προσωπικό καλοκαίρι μέσα στο βαρύ σκοτάδι που την έχει σκεπάσει!
Ολοκληρώνοντας λοιπόν, ΤΟ ΑΗΤΤΗΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΗΣ ΛΙΛΙΑΝΑ της Cristina Rivera Garza είναι ένα βαθιά πολιτικό και καταγγελτικό έργο! Είναι το χρονικό ενός προσωπικού πένθους, που καταφέρνει να λάβει οικουμενικές διαστάσεις. Είναι ένα βιβλίο κραυγή για κάθε γυναίκα θύμα της πατριαρχίας. Είναι ένα βιβλίο που ευαισθητοποιεί, αλλά και αφυπνίζει. Είναι ένα βιβλίο που κρατά άσβεστη τη μνήμη μίας γυναίκας, η στάση και ο τρόπος που αντιμετώπιζε τη ζωή λειτουργούν ως υπενθύμιση πως κάθε γυναίκα είναι αήττητη κι έχει δικαίωμα στην ελευθερία, έχει δικαίωμα στο να καθορίσει η ίδια τη μοίρα της και να ζήσει τη ζωή της, με τους δικούς της κανόνες!
