Η Lauren Groff είναι μία σύγχρονη Αμερικανίδα συγγραφέας, το όνομα της οποίας έχει υπάρξει τρεις φορές στην τελική λίστα για το «National Book Award» της Αμερικής. Στην Ελλάδα δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή, παρότι στο παρελθόν είχαν κυκλοφορήσει δύο βιβλία της. Το πρώτο από αυτά είναι το «Τα τέρατα του Τέμπλετον», που εκδόθηκε το 2011, ενώ το δεύτερο είναι το «Ευμενίδες και Ερινύες», που εκδόθηκε το 2019.
Πρόσφατα από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, εκδόθηκε το μυθιστόρημα της «ΜΑΤΡΙΧ», σε μετάφραση του κύριου Χρήστου Οικονόμου, με το εξώφυλλο αυτού να κοσμείται από πίνακα, που φέρει την υπογραφή της κυρίας Λήδας Κοντογιαννοπούλου. Πρόκειται για ένα καθαρόαιμο μυθιστόρημα εποχής. Ένα μυθιστόρημα όπου η συγγραφέας χρησιμοποιεί κάποια ιστορικά γεγονότα και οικειοποιείται μερικά ιστορικά πρόσωπα, τα οποία παρελαύνουν από τις σελίδες του βιβλίου, πρόσωπα τα οποία κάποτε έζησαν, έδρασαν και άσκησαν τη δική τους επιρροή, για να δημιουργήσει ένα ιδιαίτερα γοητευτικό λογοτεχνικό πορτρέτο μίας γυναίκας, για την οποία υπάρχει ένα μεγάλο ιστορικό κενό, αφού δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτα για τη ζωή της.
Αναφέρομαι στην Μαρία της Γαλλίας, την πρώτη γνωστή και καταγεγραμμένη γυναίκα ποιήτρια της Γαλλίας, η οποία γεννήθηκε και έζησε στον Μεσαίωνα και συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια του 12ου αιώνα. Πρόκειται για μία γυναίκα με εξαιρετική και βαθιά μόρφωση, που γνώριζε λατινικά, κι η οποία έγραψε τρία έργα. Εικάζεται πως γεννήθηκε και έλκει την καταγωγή της από τη Γαλλία, σύμφωνα με δική της δήλωση. Πέρα από αυτά τα ελάχιστα λοιπόν, δεν γνωρίζουμε κάτι άλλο για την ποιήτρια του Μεσαίωνα, παρά μόνο εικασίες και υποθέσεις που συνοδεύουν και συντηρούν το μύθο της, τόσο σχετικά με την ταυτότητα και την καταγωγή της, όσο και γενικότερα με το πως και που έζησε.
Το απέραντο αυτό κενό, η έλλειψη και το αίνιγμα που θα λέγαμε πως είναι συνυφασμένα άρρηκτα με τον μύθο αυτής της ιστορικής περσόνας πυροδοτούν την έμπνευση της Αμερικανίδας συγγραφέως και γίνονται τα υλικά για να οικοδομήσει έναν δικό της μεσαιωνικό κόσμο, στα σπλάχνα του οποίου η Lauren Groff τοποθετεί τη δική της Μαρία της Γαλλίας και δημιουργεί ένα σύγχρονο μεσαιωνικό παραμύθι, μέσα από το οποίο μας κοινωνεί μία δική της εκδοχή για τη ζωή της μεσαιωνικής ποιήτριας. Όχι δεν έρχεται να καλύψει το κενό και να φέρει στην επιφάνεια τεκμηριωμένες ιστορικές αλήθειες. Αντίθετα, εμπνέεται όπως είπαμε από αυτό και δημιουργεί μία ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ηρωίδα, στον εσωτερικό κόσμο της οποίας επιχειρεί να «εισβάλει», για να ρίξει φως και κατ’ επέκταση ίσως μέσα από αυτό το μυθιστορηματικό πορτρέτο, η συγγραφέας να θέλει σε ένα γενικότερο πλαίσιο να υπογραμμίσει τη δυναμικότητα και την ανεξαρτησία των γυναικών, να αναδείξει τη γυναικεία ανεξάντλητη δημιουργικότητα, καθώς και τα άσβεστα όνειρα και τις ανομολόγητες επιθυμίες των γυναικών, που μπορούν να συμβούν, να γίνουν δηλαδή πραγματικότητα, υμνώντας τελικά το δικαίωμα των γυναικών να ζουν ελεύθερες, με τους δικούς τους κανόνες!
Όλα ξεκινούν όταν η βασίλισσα Ελεόνορα επισκέπτεται τη νεαρή Μαρία, η όποια είναι ετεροθαλής αδερφή του βασιλιά, για να την ενημερώσει πως απομακρύνεται από τη βασιλική αυλή, με αφορμή να αναλάβει ως προϊσταμένη ένα βασιλικό αβαείο. Άλλωστε η Μαρία αποτελεί ξένο σώμα για το σύνολο της αυλής. Όντας μία νεαρή γυναίκα εξαιρετικά ψηλή και δυναμωμένη, μία γυναίκα που δεν ακολουθεί τα πρότυπα ομορφιάς της εποχής και θεωρείται από πολλούς άσχημη, σε συνδυασμό με την αμφίβολη καταγωγή της, καθώς και τον ελεύθερο τρόπο με τον οποία μεγάλωσε, η Μαρία αδυνατούσε να κουμπώσει στη βασιλική αυλή, έτσι με τη πρώτη αφορμή διώχτηκε μακριά, ώστε να μην αποτελεί πρόβλημα και απειλή για την βασίλισσα.
Η Μαρία θα έρθει αντιμέτωπη με ένα ερειπωμένο αβαείο, που βρίσκεται στο χείλος της απόλυτης καταστροφής. Η πείνα, η φτώχια, η έξαρση της πανώλης είναι μερικά από τα αίτια αυτής της τραγικής κατάστασης. Οι γυναίκες του αβαείου αναπόφευκτα λιμοκτονούν. Η τυφλή, ηλικιωμένη ηγούμενη, με την καλόκαρδη ψυχή, μα με την έλλειψη σθένους, αδυνατεί να βρει κάποια λύση, ώστε οι μοναχές να βγουν από το τέλμα της πείνας και της γενικότερης ανέχειας.
Το αρχικό σοκ για τη Μαρία είναι μεγάλο. Παρόλα αυτά, με την πάροδο του χρόνου, που θα φέρει μαζί και τη συνειδητοποίηση της εγκατάλειψης από την αγαπημένη της βασίλισσα, την Ελεονόρα, η Μαρία θα βγει μπροστά και θα πάρει την κατάσταση στα χέρια της. Θα δουλέψει σκληρά. Η μόρφωση της, πράγμα σπάνιο για τις γυναίκες της τάξης της, εκείνη την εποχή, θα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, κάτι στο οποίο θα συμβάλει φυσικά και το γεγονός πως η Μαρία ανατράφηκε από δυναμικές και ελεύθερες γυναίκες, που έζησαν τη ζωή όπως εκείνες όρισαν!
Με το θάνατο της ηγουμένης, η Μαρία θα αναλάβει τα ηνία του αβαείου και σταδιακά, μέσα στα επόμενα χρόνια θα το μετατρέψει σε ένα κέντρο πρότυπο κοινοτικής ζωής, ένα κέντρο με ισχυρή οικονομική και θρησκευτική εξουσία, όπου οι γυναίκες ζουν εντελώς μόνες και ανεξάρτητες, με μία μορφή ελευθερίας, που ποτέ τους δεν είχαν φανταστεί πως υπάρχει!
Το MATRIX της Lauren Groff μπορεί να φαίνεται ότι είναι ένα μυθιστόρημα εποχής, στην πραγματικότητα όμως είναι ένα εξαιρετικά σύγχρονο έργο, κατασκευασμένο από υλικά πρώτης ποιότητας, αφού ο τρόπος γραφής της Groff είναι ειλικρινά τόσο όμορφος και γοητευτικός, που λόγω της έντονης και πλούσιας εικονοποιίας, δημιουργείται μία ολοζώντανη και επιβλητική μυθιστορηματική ατμόσφαιρα! Χωρίς να γίνεται μελοδραματικό ούτε στιγμή, η Groff καταφέρνει να δημιουργήσει μία ιδιαίτερη ηρωίδα, μία ηρωίδα τρωτή μα και δυνατή ταυτόχρονα, μία ηρωίδα με πάθος για τη ζωή, λιγάκι αλαζονική και αιρετική, που καταφέρνει να απαλλαγεί από τις αλυσίδες του φόβου και ζήσει, τι κι αν γίνεται μερικές φορές έρμαιο των ίδιων των φιλοδοξιών της!
Πέρα από το να σκάψει βαθιά μέσα στην ηρωίδα της και να την ψυχαναλύσει εύστοχα και ουσιαστικά, η Groff καταφέρνει να στρέψει τον φακό της σε ενδιαφέροντα θέματα που απασχολούν τις γυναίκες διαχρονικά. Χωρίς να είναι ένα αμιγώς φεμινιστικό θα έλεγε κανείς βιβλίο, η Groff φέρνει στο προσκήνιο τον γυναικείο, σεξουαλικό πόθο. Τον κάνει αισθητό στην αρχή, μέχρι που τελικά έρχεται και σκάει σαν κύμα, πρωταγωνιστώντας τελικά σχεδόν σε όλο το βιβλίο. Ο σεξουαλικός πόθος των γυναικών δεν είναι μόνο ότι αποτελεί θέμα ταμπού ακόμη και σήμερα σε πολλές σύγχρονες, δυτικές κοινωνίες και προσπαθεί η συγγραφέας να το σπάσει. Σίγουρα συμβαίνει αυτό. Ωστόσο, η συγγραφέας τονίζει το γεγονός πως οι ίδιες οι γυναίκες πολλές φορές δεν αναγνωρίζουν τον σεξουαλικό τους πόθο, ή συνειδητά τον παραγκανωνίζουν, κι αυτό γιατί ανατράφηκαν μέσα σε πατριαρχικές κοινωνίες, όπου ο σεξουαλικός πόθος είναι αποδεκτός και αφορά αποκλειστικά τους άνδρες, ενώ οι γυναίκες αποτελούν το μέσο ανακούφισης του ανδρικού πόθου.
Η ίδια η κοινωνία τον αγνοεί διαχρονικά, με αποτέλεσμα και η γυναίκα με τη σειρά της να αδυνατεί να τον αναγνωρίσει και να τον ικανοποιήσει, πιστεύοντας άθελα της πως είναι κάτι που αφορά τους άνδρες. Ένα εύστοχο παράδειγμα των όσων περιγράφονται παραπάνω, θα συναντήσει κανείς στις σελίδες του βιβλίου, όπου η Μαρία προβληματίζεται, αναρωτιέται και εύστοχα επισημαίνει πως σε κανένα θρησκευτικό κυρίως βιβλίο δεν γίνεται λόγος για γυναικεία σοδομία, ενώ γι’ αυτό το ζήτημα επικρατεί μία εκκωφαντική σιωπή, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ηρωίδα!
Ολοκληρώνοντας την ανάγνωση αυτού του βιβλίου, μπορώ να πω ότι η Lauren Groff με εξέπληξε ευχάριστα! Θα τολμούσα να χαρακτηρίσω το MATRIX μία σύγχρονη και ελεύθερη μυθιστορηματική βιογραφία ενός αινιγματικού ιστορικού προσώπου, που μπορεί να ταξιδεύει τον αναγνώστη στο χθες και συγκεκριμένα στον Μεσαίωνα, παρόλα αυτά, όλα όσα θίγονται μέσα από τις σελίδες του, είναι ζητήματα σύγχρονα που απασχολούν κάθε πολιτισμένη κοινωνία, που παλεύει να αποτινάξει από επάνω της τον κλοιό της βαθιάς ριζωμένης στο συλλογικό ασυνείδητο πατριαρχίας.
