Ως φανατικός αναγνώστης της ιαπωνικής λογοτεχνίας, παρακολουθώ κάθε εκδοτική χρονιά τις μεταφράσεις ιαπωνικών έργων που πραγματοποιούνται, ενώ προσπαθώ να προμηθεύομαι όσα περισσότερα από αυτά τα έργα μπορώ. Ένα λοιπόν από τα βιβλία ιαπωνικής λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε τη φετινή, εκδοτική σεζόν είναι το μυθιστόρημα της HIROMI KAWAKAMI με τίτλο «Ο Σενσέι και ο χαρτοφύλακας». Συγκεκριμένα κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2024 από τις εκδόσεις Άγρα, σε μετάφραση των Μαρία Αρώνη και Kyoko Shibayama.
Για να είμαι ειλικρινής, το βιβλίο της Kawakami το προμηθεύτηκα την πρώτη κιόλας μέρα της κυκλοφορίας του. Παρόλα αυτά, πέρασαν μερικοί μήνες για να το διαβάσω τελικά! Φυσικά, για άλλη μία φορά η ανάγνωση του παρόντος βιβλίου, μου υπενθύμισε όλους εκείνους τους λόγους, για τους οποίους αγαπώ την ιαπωνική λογοτεχνία!
Όλα ξεκινούν με μία τυχαία συνάντηση της πρωταγωνίστριας του βιβλίου, της ΤΣΟΥΚΙΚΟ, με έναν παλιό της καθηγητή, που της δίδασκε ιαπωνικά και λογοτεχνία στο σχολείο, το όνομα του οποίου της διαφεύγει. Για την Τσουκίκο ύστερα από την πρώτη τους συνάντηση στο μπαρ, γίνεται ο «Σενσέι». Την πρώτη τους εκείνη συνάντηση διαδέχεται μία σειρά τακτικών συναντήσεων. Μία σχεδόν θα έλεγα σειρά τελετουργικών εξόδων, όπου η Τσουκίκο και ο Σενσέι συζητούν για φαινομενικά ασήμαντα πράγματα, τρώγοντας σούπες με ψάρι και πίνοντας σάκε. Συνάντηση στη συνάντηση, γινόμαστε μάρτυρες μίας αργής και υποδόριας μεταμόρφωσης αυτής της ευγενικής συναναστροφής, σε έναν διακριτικό, αθόρυβο και αντισυμβατικό θα έλεγα έρωτα!
Εκείνη μία γυναίκα περίπου 40 ετών. Εκείνος ένας συνταξιούχος καθηγητής, που έχει ξεπεράσει το κατώφλι των 70 ετών. Η σημαντική ηλικιακή τους διαφορά δεν αποτελεί εμπόδιο στην ανάπτυξη και στην εξέλιξη της σχέσης τους. Αντίθετα, συμβάλει στην ενίσχυση της αίσθησης πως κάτι ανάμεσα τους ωριμάζει αργά, αλλά σταθερά. Άλλωστε ο Σενσέι δεν αντιμετωπίζεται από τη Kawakami ως ηλικιωμένος, σοφός «γέροντας», αλλά ως ένα ώριμος άνδρας, που ταυτόχρονα έχει ευάλωτες και ιδιότροπες στιγμές, ο οποίος με τρομερή αμηχανία, αλλά και στοργή ταυτόχρονα, επιχειρεί να προσεγγίσει την Τσουκίκο, η οποία με τη σειρά της χωρίς να πέφτει στην παγίδα των αυθόρμητων συναισθηματισμών, κρατά μία διακριτική απόσταση ασφαλείας, μέχρι να περάσει λιγάκι ο πρώτος καιρός και να κατανοήσει τι πραγματικά συμβαίνει και πως νιώθει η ίδια.
Το μυθιστόρημα της Kawakami είναι μία λεπτεπίλεπτη απεικόνιση ενός αρχικά ακαθόριστα, αλλά βαθιά ανθρώπινου δεσμού, που ανθίζει αθόρυβα ανάμεσα σε δύο μοναχικούς ανθρώπους, στην καρδιά της σύγχρονης, ιαπωνικής καθημερινότητας. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα, που φυσικά δεν επιδιώκει να εντυπωσιάσει μέσα από την έντονη πλοκή του, αλλά να σε γοητεύσει μέσα από την υποδόρια ένταση που κρύβουν οι μικρές, καθημερινές, σχεδόν επαναλαμβανόμενες συνήθειες-συναντήσεις των δύο πρωταγωνιστών, κατά τη διάρκεια των οποίων συμβαίνουν σιωπηλές, εσωτερικές μετατοπίσεις!
Η ερωτική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ τους έχει βαθιά ιαπωνικό χαρακτήρα. Είναι συγκρατημένη, διακριτική, γεμάτη αμήχανες παύσεις και αναστολές. Δεν υπάρχουν θεατρινισμοί και μελοδραματικές, συναισθηματικές εκδηλώσεις. Μέσα από εύγλωττες σιωπές, μέσα από συγκρατημένα βλέμματα και μικρές, ασήμαντες φαινομενικά καθημερινές πράξεις, όπως μία ματιά, ένας δισταγμός, μία ανομολόγητη απόφαση να ξανασυναντηθούν την επόμενη εβδομάδα, ο αναγνώστης δεν εντοπίζει ποτέ μία ξεκάθαρη στιγμή ερωτικής εξομολόγησης, αλλά αντιλαμβάνεται τον σταδιακό, συναισθηματικό συντονισμό των δύο πρωταγωνιστών, που λειτουργεί αθόρυβα πέρα από λέξεις και ρηχές, αλλά και ρητές παραδοχές.
Η Kawakami γράφει με έναν τρόπο που αποδίδει με ακρίβεια τον συναισθηματικό ρυθμό των χαρακτήρων της. Τα επεισόδια της καθημερινής ζωής των οποίων γινόμαστε μάρτυρες, το φαγητό και το ποτό που μοιράζονται στο μπαρ, οι συνομιλίες τους για ασήμαντα πράγματα, εμπεριέχουν τις πιο κρίσιμες ψυχικές και συναισθηματικές τους μετατοπίσεις, κι αυτή νομίζω αποτελεί τη μεγάλη επιτυχία του βιβλίου και κατ’ επέκταση της Kawakami, η οποία χωρίς να είναι εξωστρεφής, αλλά αντίθετα με μία γοητευτική συμπύκνωση και οικονομία τόσο λέξεων, όσο και συναισθημάτων καταφέρνει να ακούσει προσεκτικά κάθε σιωπή των ηρώων της!
Μέσα από το μυθιστορηματικό της έργο η Kawakami δίνει χώρο στο ημίφως, σε όσα “σχεδόν” συμβαίνουν ανάμεσα στις διακριτικές παύσεις, όπου ένας ιδιότυπος έρωτας προσπαθεί να αναπτυχθεί όχι με τρόπο εξομολογητικό, αλλά με τρόπο βιωμένο. Ο έρωτας στις σελίδες του βιβλίου «συμβαίνει» χωρίς να κατονομάζεται. Όσο ασαφής κι αν μοιάζει, αυτό που τελικά υπογραμμίζει η Kawakami μέσα από την Τσουκίκο και τον Σενσέι είναι πως μερικές σχέσεις δεν χρειάζονται ορισμούς, παρά μόνο χώρο, χρόνο και διακριτική σιωπή. Ολοκληρώνοντας, Ο ΣΕΝΣΕΪ ΚΑΙ Ο ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΑΣ είναι ένα μυθιστόρημα ενός εσωστρεφούς έρωτα, που καταφέρνει να ανθίσει στα περιθώρια της ιαπωνικής καθημερινότητας!
