Τι είναι άραγε οι λέξεις, πέρα από τη μικρότερη μονάδα λόγου;
Πώς θα ήταν η ζωή μας χωρίς λέξεις;
Πώς θα είχε διαμορφωθεί η ανθρώπινη επικοινωνία χωρίς αυτές;
Αποτελούν οι λέξεις το αλφάβητο της ανθρώπινης ύπαρξης;
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που μου γεννήθηκαν από τις πρώτες κιόλας σελίδες ανάγνωσης της νουβέλας ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ της κυρίας Σοφίας Αυγερινού, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πόλις.
Όλα ξεκινούν μία συνηθισμένη Πέμπτη. Μία Πέμπτη που φαινομενικά, τουλάχιστον στην αρχή της, μοιάζει με όλες εκείνες τις προηγούμενες Πέμπτες που ήρθαν κι έφυγαν, που έγιναν σκόνη στο χωνευτήρι της λήθης. Μία τέτοια Πέμπτη ξημερώνει για την ανώνυμη ηρωίδα της κυρίας Αυγερινού, η οποία όπως κάθε Πέμπτη, κάθε εβδομάδας, τα τελευταία χρόνια, επισκέπτεται το σπίτι των τυφλών συγγενών της, όπου φροντίζει το νοικοκυριό. Πηγαίνοντας στο σπίτι των θείων της, η ηρωίδα θα έρθει αντιμέτωπη με ένα απρόσμενο γεγονός. Ο ξάδερφος της έχει κολλήσει στο ψυγείο του σπιτιού μερικά χαρτάκια «post it», πάνω στα οποία έχει γράψει μερικές άγνωστες λέξεις. Λέξεις περίεργες. Λέξεις λανθασμένες, που παρά ένα γράμμα, θα μπορούσαν να είναι λέξεις υπαρκτές. Όμως δεν είναι.
Το γεγονός αυτό, δεν προβληματίζει ιδιαίτερα την ηρωίδα του βιβλίου, η οποία αποφασίζει χαλαρά και δίχως δεύτερες σκέψεις, να ρωτήσει τον βλέποντα ξάδερφο της γι’ αυτά τα χαρτάκια και τον λόγο ύπαρξης τους. Η απάντηση του αφοπλιστικά ειλικρινής, ίσως να φαντάζει απλοϊκή εκ πρώτης ματιάς, αλλά στον πυρήνα της είναι ιδιαίτερα πολυσύνθετη. Ο ξάδερφος της αναζητά εκείνη τη μία λέξη, που κρύβεται σε μια σκοτεινή γωνιά του υποσυνείδητου του και η εύρεση της οποίας πιστεύει ακράδαντα, πως θα του αλλάξει τη ζωή! Οι Πέμπτες έρχονται και φεύγουν. Τα κίτρινα χαρτάκια «post it» πολλαπλασιάζονται διαρκώς και πέρα από το ψυγείο, εξαπλώνονται σε όλες τις επιφάνειες του σπιτιού. Πλημμυρίζουν κάθε ελεύθερη σπιθαμή του χώρου. Οι ένοικοι του σπιτιού αρχίζουν να ασφυκτιούν. Ο ξάδερφος της ηρωίδας συνεχίζει απεγνωσμένα τον άνισο αγώνα του για την εύρεση αυτής της λέξης, που θα τον απελευθερώσει. Τη λέξη εκείνη που θα φωτίσει τη ζωή του, θα ξεκλειδώσει την ομορφιά και θα του φέρει την προσωπική ευτυχία μέσω της λύτρωσης. Η ανώνυμη ηρωίδα παρακολουθεί ως μία απλή θεάτρια τον φαύλο, υπαρξιακό αγώνα του ξαδέρφου της, οι συνέπειες του οποίου θα είναι ολέθριες…
Οι ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ της κυρίας Αυγερινού είναι μία γοητευτικά αλλόκοτη νουβέλα, που παρά τον μικρό της όγκο, πρόκειται για ένα κείμενο λιγότερο από 100 σελίδες, διαθέτει τεράστιο υπαρξιακό βάθος και πολλαπλές αναγνωστικές ερμηνείες λόγω της αμφισημίας που τη διατρέχει από την πρώτη μέχρι και την τελευταία σελίδα. Πρόκειται για την πρώτη μου αναγνωστική επαφή με το συγγραφικό έργο της κυρίας Αυγερινού, την οποία μέχρι πρότινος θαύμαζα απίστευτα ως μεταφράστρια. Μία πρώτη αναγνωστική συνάντηση, που ομολογώ ότι με καταγοήτευσε!
Η κυρία Αυγερινού μέσα από τους ανώνυμους ήρωες της και την ευφάνταστη ιδέα και εξέλιξη της πλοκής της, δημιουργεί ένα λογοτεχνικό κείμενο αφιερωμένο στη θεατή, αλλά και αθέατη δύναμη των λέξεων. Αφιερωμένο στις λέξεις τις άυλες αυτές οντότητες, που αποτελούν τη διάλεκτο της ανθρώπινης ύπαρξης. Στις λέξεις στις χρήσιμες αυτές συμβατικότητες όπως τις χαρακτηρίζει ο Stevenson, οι οποίες ενώ είναι προορισμένες να υπηρετούν καθημερινούς σκοπούς, υφαίνονται μεταξύ τους και δημιουργούν ένα αόρατο νήμα που φέρνει κοντά τον απτό κόσμο της ύλης, με τον άυλο κόσμο του ασυνείδητου, που κουβαλούμε μέσα μας.
Το σφιχτοδεμένο κείμενο της κυρίας Αυγερινού εντυπωσιάζει για τον υπαρξιακό του παλμό! Ως αναγνώστης παρακολούθησα με κομμένη την ανάσα τον εσωτερικό αγώνα του ξαδέρφου της ηρωίδας να φτάσει στα αθέατα εκείνα μέρη του ασυνείδητου κόσμου του, τον αγώνα του να αγγίξει τον πυρήνα της ύπαρξης του και να ανακαλύψει την ουσία της δικής του ζωής! Ένα ατέρμονο εσωτερικό ταξίδι, που μετατρέπεται σε κάτι ανησυχητικά νοσηρό, ένα ταξίδι που λαμβάνει τελικά μία εντελώς διαφορετική και επικίνδυνη τροπή. Η κατάσταση αυτή διακρίνεται από μία φαυλότητα, καθώς ο ήρωας της κυρίας Αυγερινού παγιδεύεται στα δίχτυα της δικής ανομολόγητης επιθυμίας του, να απελευθερωθεί από τα βάρη του παρόντος και να κατακτήσει τη δική του προσωπική ελευθερία, κοπιάζοντας να ανακαλύψει την καινούργια εκείνη λέξη, που θα του αλλάξει ολοκληρωτικά τη ζωή!
Διαβάζοντας τη νουβέλα της κυρίας Αυγερινού πέρα από τις λέξεις που αποτελούν τον βασικό θεματικό πυλώνα του λογοτεχνικού της οικοδομήματος, η συγγραφέας καταφέρνει να θίξει και μία πληθώρα άλλων ζητημάτων, που απασχολούν διαχρονικά τον άνθρωπο, όπως το κληρονομούμενο χρέος απέναντι στους γονείς μας, στους συγγενείς και γενικότερα στα κοντινά μέλη της οικογένειας μας, για την φροντίδα τους σε στιγμές ανημποριάς. Το χρέος αυτό που πολλές φορές ακούσια καλείται κάποιος να κουβαλήσει στους ώμους του, με την ομοιόσταση της δικής του καθημερινότητας, της δικής τους ζωής, να διαταράσσεται παντοτινά. Χρέος που πολλές φορές μετατρέπεται σε ασήκωτο βάρος.
Προσωπικά, διαβάζοντας τις ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ υπήρξε ένα σημείο, η αρχή του 7ου κεφαλαίου συγκεκριμένα, που με άγγιξε πολύ, που με άγγιξε βαθιά για τους δικούς μου προσωπικούς λόγους. Ένα σημείο που πιστεύω ότι θα γυρίζω και θα το διαβάζω ξανά και ξανά μέσα στα χρόνια της αναγνωστικής μου πορείας! Αναφέρομαι στον στοχασμό της κυρίας Αυγερινού για τις τελευταίες φορές που βλέπουμε έναν δικό μας άνθρωπο, που βρίσκεται στο κατώφλι του θανάτου. Μία ιδιαίτερα βαριά σε συναισθηματικό βάρος στιγμή, που τις περισσότερες φορές δε γνωρίζουμε πότε θα έρθει, ωστόσο όταν τη ζήσουμε, μας σημαδεύει ανεξίτηλα!
«[…] Η ασθένεια των λέξεων, γεννημένη στο συκώτι και στη χολή του, θρεμμένη στο στομάχι και στην καρδιά του, είχε αναδυθεί μέσα από τους εφτά ιστούς των σπλάχνων και του δέρματος κι είχε φανεί με τη μορφή μιας μολυσματικής μελάνης. Μου πέρασε η σκέψη ότι και τα σωθικά του, αν μπορούσα να τον γυρίσω τα μέσα έξω, θα ήταν γραμμένα με μαύρη χολή. Ω, το αχρείο πράγμα που βρίσκεται μέσα μας και δεν μιλάει, πως χρησιμοποιεί το άθλιο και ετοιμόρροπο εργαλείο του, πως σκαλίζει λέξεις πάνω στη γλώσσα του ταλαίπωρου δοχείου του, πώς το καταλαμβάνει παρεμποδίζοντας τις ζωτικές λειτουργίες.»
